ଜଗତସିଂହପୁର(ରଶ୍ମୀରଞ୍ଜନ ମହାପାତ୍ର): ଉତ୍କୃଷ୍ଟ କଳାର କ୍ଷେତ୍ର ଉତ୍କଳର ବହୁ ଲୋକକଳା, ଲୋକ ସଙ୍ଗୀତ ଓ ଲୋକନୃତ୍ୟ ଆଜି ଜାତୀୟ ଓ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁନାମ ଅର୍ଜନ କରିଛି। ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ବାଣୀକ୍ଷେତ୍ର ଝଙ୍କଡ଼ ଶାରଳା ପୀଠରେ ବହୁ କାଳରୁ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଆସିଥିବା ଘଟନୃତ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ତଥା ଦେଶ ବିଦେଶରେ ଆମ ସଂସ୍କୃତି ଓ ପରମ୍ପରାକୁ ଗୌରବାନ୍ୱିତ କରିଛି।
ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଅଭାବରୁ ଏହି ଲୋକନୃତ୍ୟ ଏବେ ହଜିଯିବାକୁ ବସିଛି।
ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଝାମୁଯାତ୍ରାର ମାସକ ପୂର୍ବରୁ ଶାରଳା ମନ୍ଦିରର ରାଉଳ ସେବକ ଘଟନୃତ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ମା’ଙ୍କ ମହିମା ପ୍ରଚାର କରିଥା’ନ୍ତି।ଏକ କାଠଦାଣ୍ଡ ଉପରେ ଜଳପୂର୍ଣ୍ଣ ଘଟକୁ ସ୍ଥାପନ କରାଯାଇ ଏହାକୁ ଫୁଲରେ ସଜ୍ଜିତ କରାଯାଏ। ରାହୁଳ ସେବକ ନାରୀ ବେଶରେ ଶାଢ଼ି, ଖଡୁ, ସିନ୍ଦୁର ଓ କଜ୍ୱଳ ପିନ୍ଧି ଉକ୍ତ ଘଟକୁ ମସ୍ତକରେ ଧାରଣ କରି ନୃତ୍ୟ କରିଥା’ନ୍ତି। ଯାହାକୁ ଘଟନୃତ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ରାଜ୍ୟର ଦୂରଦୁରାନ୍ତରେ ଏହି ଘଟନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରିବା ପାଇଁ ପୂର୍ବକାଳରେ ଘଟପାଟୁଆ ଦୀର୍ଘପଥ ଅତିକ୍ରାନ୍ତ କରିବାକୁ କାଠ ନିର୍ମିତ ଗୋଡ଼କୁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ। ଏହାକୁ ‘ରଣପା’ କୁହାଯାଉଥିଲା। ଚୈତ୍ର ମାସର ମୀନସଂକ୍ରାନ୍ତିଠାରୁ ଏହି ଘଟନୃତ୍ୟ ପରମ୍ପରାର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହୋଇ ବୈଶାଖ ମାସ ମହାବିଷୁବ ପଣା ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଝାମୁଯାତ୍ରା ଦିନ ଉଦ୍ଯାପିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଘଟପାଟୁଆଙ୍କୁ ଦୈବୀଶକ୍ତିର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରି ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ମହିଳାମାନେ ହଳଦୀପାଣିରେ ଏମାନଙ୍କର ଗୋଡ଼ ଧୋଇ ଦେଇଥାଆନ୍ତି। ସେମାନେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କଠାରୁ ଚାଉଳ, ଡାଲି, ପନିପରିବା, ଶାଢ଼ୀ, ବସ୍ତ୍ର ଓ ଅର୍ଥ ଆଦି ଦକ୍ଷିଣା ଆଦାୟ କରିଥା’ନ୍ତି। ସେହି ଆୟରେ ପରିବାର ପ୍ରତିପୋଷଣ କରିଥା’ନ୍ତି।
ଘଟପାଟୁଆ ହବିଷ ପାଳନ କରି ଦୀର୍ଘ ଏକମାସ ପରେ ଝାମୁଯାତ୍ରା ଦିନ ଖାଲିପାଦରେ ଜଳନ୍ତା ନିଅାଁରେ ଚାଲି ଚାଲି ଅଗ୍ନି ପରୀକ୍ଷା ଦେଇଥା’ନ୍ତି। ତେବେ ଘଟନୃତ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସେମାନେ ମାତୃଶକ୍ତିର ଉପାସନା ଓ ମା’କୁ ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦାନ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଚାର କରିଥାନ୍ତି। କାଳକ୍ରମେ ଏହି ଘଟନୃତ୍ୟର ମହାର୍ଘ୍ୟ ପରମ୍ପରା ବିଲୀନ ହେବାକୁ ବସିଛି। ଏହାକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବାକୁ ହେଲେ ରାଜ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଶାରଳା ପୀଠ କନକପୁର ଗ୍ରାମରେ ଏହି ଘଟନୃତ୍ୟ ବିଶ୍ୱ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହି ଗ୍ରାମକୁ ଶିଳ୍ପୀ ଗ୍ରାମ ନାମରେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ମାତ୍ର ଏଥିନିମନ୍ତେ କୌଣସି ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇନାହିଁ। ଏଠାରେ ଘଟନୃତ୍ୟ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ଖୋଲିବା ନିମନ୍ତେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଦାବି ହୋଇଆସୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏଥିପ୍ରତି ଯଥାର୍ଥ ଭାବେ ଦୃଷ୍ଟି ଦିଆଯାଉନାହିଁ। ମୁଣ୍ଡଉପରେ ଘଟଦଣ୍ଡ ମୁଣ୍ଡାଇ, ହାତରେ ନ ଧରି ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରିବା ବାସ୍ତବିକ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଓ ବିସ୍ମୟକର। ଏଥିରେ ବ୍ୟବହୃତ ବାଦ୍ୟ, ବେଶ ପୋଷାକ ଓ ନୃତ୍ୟଶୈଳୀ ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ସହଜରେ ମନ୍ତ୍ରମୁଗ୍ଧ କରିଥାଏ।
ଏହି ଘଟନୃତ୍ୟକୁ ଅଭିନବ ରୂପରେଖ ଦେଇଥିବା ନୃତ୍ୟଗୁରୁ ଭୋଲାନାଥ ରାଉଳ, ମୁଖ୍ୟ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ନଟବର ରାଉଳ, ଗୌରାଙ୍ଗ ଚରଣ ରାଉଳ ଓ କୈଳାସ ଚନ୍ଦ୍ର ନାୟକ ପ୍ରମୁଖ କଳାକାରଙ୍କ ଜୀବନଦୀପ ଲିଭିଗଲାଣି। କଳାକାର ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ରାଉଳ ଓ ଜନାର୍ଦ୍ଦନ ରାଉଳ ପ୍ରମୁଖ ବହୁ ଘଟନୃତ୍ୟ କଳାକାର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟଗତ କାରଣରୁ ଭାଙ୍ଗିପଡ଼ିଲେଣି। ଏହି କଳାକାରଙ୍କ ଜୀବନଜୀବିକା ଏବେ ବିପଦରେ। ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଅଭାବରୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପିଢ଼ିଙ୍କ ଏହି ନୃତ୍ୟ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ କମିଯାଉଥିବା କଥା ସେମାନେ କରିଛନ୍ତି। ଶାରଳା ଘଟନୃତ୍ୟ ପରମ୍ପରା ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ରାଜ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ ଆବଶ୍ୟକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଝଙ୍କଡ଼ ଅଞ୍ଚଳର ବହୁ କଳପ୍ରେମୀ, ସଂସ୍କୃତିପ୍ରେମୀ ଓ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଦାବି କରିଛନ୍ତି। ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଜିଲ୍ଲା ସଂସ୍କୃତି ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ପଚାରିବାରୁ ସେ କୁହନ୍ତି, ଏହି କଳାର ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲୋକକଳା ସହ ଘଟନୃତ୍ୟ କଳା ପରିବେଷଣ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି। ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ କେନ୍ଦ୍ର ଖୋଲିବାକୁ ହେଉଥିବା ଦାବି ସମ୍ପର୍କରେ ଉଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ନିକଟରେ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ବିଚରାଧୀନ ରହିଛି।
